PO RZECE – Tabor nad Pilicą to znakomita okazja do bliższego spotkania z wciąż żywymi tradycjami pogranicza opoczyńsko-rawskiego-radomskiego. W tym roku organizowane przez nas wydarzenie odbędzie się w dwóch miejscowościach powiatu opoczyńskiego - Drzewicy i Poświętnem.
TERMIN: 25-28 WRZEŚNIA 2025
KOSZT UDZIAŁU W WYDARZENIU:
Wstęp na warsztaty, wydarzenia i zabawy taneczne w ramach Taboru nad Pilicą jest bezpłatny. Na warsztaty obowiązują zapisy.
Opłata akredytacyjna obejmuje koszty noclegu i wyżywienia w Poświętnym.
Nocleg i wyżywienie (Drzewica, 25 września, czwartek): we własnym zakresie - miejscowość posiada bazę noclegową, a także ofertę gastronomiczną (informacje o niej znajdziecie poniżej)
Nocleg i wyżywienie (Poświętne, 25-27 września): opłata obejmuje: 2 x nocleg (dom wczasowy, 2-6 osobowych bez aneksów kuchennych, pełne wyżywienie (2 x obiad, 2 x kolacja, 2 x śniadanie - tradycyjne/wegetariańskie) - 300 zł. W MIEJSCOWOŚCI BRAK OFERTY GASTRONOMICZNEJ I NOCLEGOWEJ POZA W/W MIEJSCEM NOCLEGOWYM
IDEA: Wydarzenie wzorowane jest na letnich taborach węgierskich domów tańca. Uczestnicy taborów przez kilka dni uczą się tradycyjnych technik wykonawczych od zaproszonych muzykantów, śpiewaczek i tancerzy wiejskich, wspólnie grając, śpiewając, tańcząc i bawiąc się. Cechami różniącymi “Tabor” od typowych festiwali jest brak konwencjonalnego podziału na artystów i publiczność oraz podejście alternatywne wobec konsumenckiego charakteru imprez związanych z popkulturą. Założeniem “Taboru” jest czynny, wspólny udział jego uczestników, ale także tych od których można czerpać wiedzę, w wydarzeniach taborowych. Każde z nich to szansa na spotkanie z wciąż żywymi tradycjami regionu, odzwierciedlającymi się w muzyce, pieśniach i tańcach
REGION: Opoczyńskie słynie z bogatych tradycji rękodzielniczych oraz muzycznych, To region, w którym niegdyś w prawie każdej wiosce zamieszkiwali ludzie posiadający umiejętności gry na instrumentach. Muzyka i śpiew towarzyszyły niemal każdej aktywności. Ważnym elementem pograjek weselnych oraz wszelkich zabaw tanecznych był dobrze dobrany repertuar kapel. Zaczynano zazwyczaj od chodzonego, na wzór dworskich bali. Następnie grano tu do tańca charakterystyczne siarczyste oberki i skoczne polki. Początkowo kapele grające na podopoczyńskich wsiach opierały się na trzech instrumentach: skrzypcach, basie i bębnie obręczowym. Z czasem do składu kapel włączano baraban oraz harmonię trzyrzędową lub akordeon, które wyparły basy. Folklor opoczyński to nie tylko muzyka, śpiew i taniec, ale również bogactwo strojów ludowych, rękodzieła i obrzędów, odzwierciedlających historię oraz ducha regionu.
Podczas Taboru nad Pilicą poznamy nie tylko tradycje regionu opoczyńskiego, ale także dwóch sąsiednich regionów etnograficznych - Ziemi Radomskiej i Ziemi Rawskiej. Skupimy się na podobieństwach i różnicach uwydatnionych na ich pograniczach.
Szczególnie widoczne będzie to w pierwszej części Taboru, odbywającej się w Drzewicy. To miasteczko położone na styku wpływów regionalnych - grywali tu zarówno zawołani muzykanci opoczyńscy (bracia Adamusowie), jak i radomscy, np. Józef Zaraś. Co więcej - zdarzało im się grywać razem! To najlepszy przykład tego, jak maniery regionalne przenikały się i uzupełniały. Pograniczny charakter tych okolic słychać tak w grze instrumentalnej, jak i w śpiewie. Trójkowe melodie opoczyńskie wykonywane są z radomską legatowością, a ciągliwe radomskie obery cięte pod nogę w opoczyńskie trójki. Widoczne różnice ujawnią się także w tańcu, gdzie różnica między płaskim “hulaniem” stron od Przysuchy spotka się z bardziej dynamicznym wertykalnie tańcem opoczyńskim.
MIEJSCA:
1) Drzewica
Drzewica leży na pograniczu woj. mazowieckiego i łódzkiego. Historycznie przynależy do Małopolski. Miejscowość znana jest z gotycko-renesansowego zamku, gotyckiego kościoła św. Łukasza oraz Zalewu Drzewickiego. W Drzewicy mieszka jeden z bohaterów naszego wydarzenia – Stanisław Wolski, skrzypek wiejski urodzony w 1928 roku.
2) Poświętne
Poświętne to wieś gminna położona pośród sosnowych lasów oraz pól Równiny Radomskiej. Pierwsza wzmianka nazwy wsi datowana jest na rok 1671, w związku z budową kościoła sanktuaryjnego na wschód od wsi Studzianna. Miejscowość do dziś szczyci się cennymi zabytkami architektury. Jednym z najważniejszych jest kompleks kościelno-klasztorny, czyli obecna Bazylika św. Filipa Neri i św. Jana Chrzciciela w Studziannie – kościół wzniesiony na przełomie XVII I XVIII wieku, zwany perłą baroku województwa łódzkiego oraz klasztor Filipinów z 1776 roku, wraz z zabudowaniami towarzyszącymi. W piątkowe popołudnie zajrzymy nie tylko do tej wyjątkowej świątyni, ale także do tamtejszego muzeum sanktuaryjnego.
NOCLEGI:
1) DRZEWICA
Nocleg na własną rękę. Lista miejsc noclegowych:
Rajski Dworek2) POŚWIĘTNE - OŚRODEK MŁYNCZYSKO
Ośrodek konferencyjno-wypoczynkowy Młynczysko w Poświętnem, położony w bezpośrednim sąsiedztwie lasu, otoczony stawami rybnymi to miejsce łączące komfort i funkcjonalność. Oferuje zakwaterowanie w pokojach z łazienkami (w pokojach czajniki). Na terenie ośrodka działa sieć Wi-Fi.
WARSZTATY: W ramach Taboru odbędą się warsztaty instrumentalne, taneczne, śpiewacze, a także warsztaty z zakresu plastyki papierowej, w trakcie których będzie można szlifować swe umiejętności z twórcami i twórczyniami kultywującymi tradycje pogranicza rawsko-opoczyńskiego-radomskiego.
Warsztaty skierowane są do osób dorosłych i młodzieży (mającej wcześniej kontakt z muzyka tradycyjną - gra na instrumentach tradycyjnych/śpiew, udział tylko pod opieką osoby dorosłej).
1) Warsztaty SKRZYPCOWE – skierowane do osób grających na skrzypcach, umiejących powtarzać melodię ze słuchu. Podczas warsztatów spotykamy się z najstarszym pokoleniem skrzypków spod Opoczna i Rawy Mazowieckiej oraz ich uczniami.
11 godzin + spotkania śpiewaczo-instrumentalne.
Prowadzący warsztaty:
STANISŁAW WOLSKI (Drzewica) Urodził się w 1928 roku w Radzicach Małych pod Opocznem. Przygodę z muzykowaniem rozpoczął jako dziecko w 1935 roku, już jako nastolatek grał na skrzypcach. Po II wojnie światowej wielokrotnie grywał na zabawach wiejskich i weselach, samodzielnie lub ze znanym skrzypkiem opoczyńskim Janem Matysiakiem (na dwoje skrzypiec), a także z kapelą Adamusów.
JAN KĘPA (Bobrowiec) Uczeń legendarnego Jędrzeja Chabra, praktykował grę na setkach wesel i tysiącach zabaw. Doskonale obeznany z archaicznymi, rzeczyckimi mazurkami, chętnie grywał też na trąbce modne szlagiery.
MACIEJ FILIPCZUK (Poznań) Skrzypek, uczeń wiejskiego mistrza Kazimierza Mety. W ramach swoich poszukiwań muzycznych skupia się na przekazie bezpośrednim mistrz-uczeń oraz zgłębia tajniki archaicznych form muzycznych Mazowsza. Muzykant grający do tańca w formie in crudo oraz lider i współtwórca wielu projektów artystycznych inspirowanych muzyką tradycyjną. Stypendysta Ministra Kultury w ramach projektów „Mazurek Vulgaris”, „MetaMuzyka” i „Arche Vivum”. Twórca projektu Maciej Filipczuk & goście weselni, stawiającego na spotkanie tu i teraz i na intensywność muzyki mierzoną ilością potu wyciśniętego z tancerzy.
ANTONI HASSO-AGOPSOWICZ / WITEK WOJCIECHOWSKI (Warszawa) Miłośnicy, badacze i praktycy muzyki tradycyjnej z mikroregionu Kajoków (zachodnia Radomszczyzna). Grają do tańca i posłuchu, prowadzą działalność edukacyjną. Dokumentują tancerzy, śpiewaczki oraz muzykantów, a także współpracują z nimi przy przedsięwzięciach popularyzujących wiejską muzykę w jej naturalnym kształcie.
2) Warsztaty BĘBNIENIA i BASOWANIA – skierowane do bębnistów, barabanistów i basistów posiadających podstawowe umiejętności gry na instrumencie oraz własny instrument
4 godziny
Prowadzący warsztaty:
JOANNA i STANISŁAW STRELNIKOWIE (Londyn) Badają to w praktyce, grając do tańca na instrumentach charakterystycznych dla wiejskich kapel z przełomu XIX i XX w. (skrzypce, bęben, basy). Interesuje ich głównie muzyka z okolic Opoczna i z pogranicza radomsko- opoczyńskiego. Ich mistrzowie to nieżyjący już niezwykli skrzypkowie z tamtych okolic: Józef Zaraś, Wincenty Firmowski, Józef Fiderek i Władysław Koperkiewicz. Joanna jest też pasjonatką i badaczką gry na basach ludowych – grała na tym instrumencie w kapeli kajockiego mistrza skrzypiec Tadeusza Jedynaka z Przystałowic Małych, basowała też regularnie Piotrowi Gacy i innym znakomitym skrzypkom radomskim. Prowadziła warsztaty z gry na basach na festiwalu Wszystkie Mazurki Świata oraz dwukrotnie organizowała i koordynowała warsztaty z ostatnim żyjącym wiejskim basistą ze środkowej Polski, Franciszkiem Miniakiem,
3) Warsztaty TAŃCA – skierowane do osób posiadających podstawowe umiejętności taneczne.
1,5 godziny
Prowadzący warsztaty:
CZESŁAW PIÓRO (Radom) Niestrudzony popularyzator tradycyjnej kultury Ziemi Radomskiej. Tancerz, animator kultury i edukator.
ZOFIA KRAKOWIAK (Aleksandrów Łódzki) i MARIA SIWIEC (Gałki) – tancerki wiejskie z pogranicza radomsko-opoczyńskiego
4) warsztaty ŚPIEWU – skierowane do osób posiadających co najmniej podstawowe umiejętności w zakresie śpiewu tradycyjnego – warsztaty poprowadzą wiejskie śpiewaczki oraz ich uczniowie i uczennice. Na warsztatach poznamy przyśpiewki, pieśni obrzędowe, ballady oraz pieśni nabożne związane z odpustem św. Michała.
9,5 godziny + spotkania śpiewaczo instrumentalne + pojedynczy warsztat śpiewu dla mężczyzn
Prowadzący warsztaty:
URSZULA TOMASIK (Ziębów) Od najmłodszych lat znana była w swojej okolicy z talentu wokalnego. W wieku szesnastu lat trafiła do zespołu „Opocznianka”, gdzie przez długi czas była jedną z jego głównych solistek. Potem śpiewała i tańczyła również w Zespole Pieśni i Tańca Ziemi Opoczyńskiej „Tramblanka”, równolegle funkcjonując w środowisku wiejskim jako śpiewaczka weselna.
ZOFIA KRAKOWIAK (Aleksandrów Łódzki) Przyśpiewek i pieśni ludowych nauczyła się od swojej babci i mamyi. Brała udział w niejednym tradycyjnym weselu, na których nie tylko przyśpiewywała, ale także tańczyła tradycyjne tańce, charakterystyczne dla regionu opoczyńskiego. Przyśpiewki zna i tworzy na niemal każdą okoliczność.
ANIELA GALINSKA (Łochów) i ZOFIA BATOR (Feliksów) Siostry Galitówny śpiewają od dziecka, pochodzą z muzykalnego domu – mama prowadziła śpiewy pogrzebowe, na które wyciągała też córki, ojciec grał na bębenku. Panie Zofia i Aniela śpiewają razem przede wszystkim dla przyjemności, podczas wzajemnych odwiedzin. Zofia Bator, tak jak ojciec, jest barabanistką.
MARIA SIWIEC (Gałki) Urodzona w Gałkach k. Przysuchy, w niezwykłym muzycznie mikroregionie Kajoków. Wychowała się w tradycji muzycznej swojej wsi, od dziecka przysłuchiwała się pieśniom śpiewanym przez jej ojca, matkę i starsze siostry. Od najmłodszych też lat śpiewała – najpierw ze swoim ojcem i siostrami, potem jako druhna na oczepinach. Od 1980 roku występowała w zespole „Zakukała kukułeczka”. Później, w 2012 roku założyła zespół „Gołcunecki”. Prowadzi warsztaty muzyki tradycyjnej na terenie całej Polski oraz Ognisko Muzyki Tradycyjnej na terenie swojej wsi.
JOANNA SKOWROŃSKA (Wrocław) Etnolożka, śpiewaczka specjalizująca się w badaniu i wykonawstwie tradycyjnej muzyki z terenów Polski (Łęczyckie - skąd pochodzi, Dolny Śląsk - gdzie obecnie mieszka). Prowadzi kompleksowe nagrania terenowe i warsztaty. Śpiewu uczy się od wykonawców wiejskich. Koncertuje w zespołach Kust, Donja Jeka, Z Lasu. Członkini Fundacji Muzyka Zakorzeniona oraz autorka archiwów internetowych polskiej muzyki tradycyjnej.
JOANNA GANCARCZYK (Ozorków) Śpiewaczka, artystka plastyk, muzykantka, uczennica wiejskich muzykantów i śpiewaczek, nauczycielka śpiewu tradycyjnego. Od kilkunastu lat zbiera oraz wykonuje muzykę tradycyjną głównie Polski centralnej z okolic Łodzi. Mieszka w regionie łęczyckim, gdzie bada i dokumentuje lokalne tradycje muzyczne (przede wszystkim śpiew tradycyjny) oraz organizuje warsztaty w relacji mistrz – uczeń, działa na rzecz aktywizacji społeczności lokalnej. Na co dzień występuje w zespołach: Z lasu (śpiew), Kust (śpiew), Kożuch (basy, śpiew).
ANTONI HASSO-AGOPSOWICZ / WITEK WOJCIECHOWSKI (Warszawa) Miłośnicy, badacze i praktycy muzyki tradycyjnej z mikroregionu Kajoków (zachodnia Radomszczyzna). Grają do tańca i posłuchu, prowadzą działalność edukacyjną. Dokumentują tancerzy, śpiewaczki oraz muzykantów, a także współpracują z nimi przy przedsięwzięciach popularyzujących wiejską muzykę w jej naturalnym kształcie.
warsztaty tworzenia PLASTYKI PAPIEROWEJ – skierowane do osób pragnących spróbować swoich sił w zakresie rękodzieła charakterystycznego dla regionu opoczyńskiego, pod okiem twórczyń ludowych powstaną wycinanki oraz kwiaty z bibuły
2 godziny
ZABAWY TANECZNE: Na potańcówkach w czwartkowy, piątkowy i sobotni wieczór usłyszymy muzykę zagraną przez kilka pokoleń muzykantów i muzykantek: Stanisława Wolskiego (Drzewica), kapelę Agopsowicza (Warszawa), Rodzinna Kapelę Bińków (Opoczno), Kapelę Jana Kępy (Glina/Bobrowiec), kapelę Strelników (Londyn), Macieja Filipczuka (Poznań) oraz Zbyszka Ciechowicza z Ogniskiem Muzyki Tradycyjnej z Potworowa.
WYDARZENIE TOWARZYSZĄCE: Udział w corocznym odpuście św. Michała Archanioła w Studziannie-Poświętnem (niedziela) z możliwością udziału w zabawie tanecznej.